| 
Mysz domowa
Mysz domowa (Mus musculus) – gryzoń z rodziny myszowatych, jest gatunkiem synantropijnym, który prawdopodobnie pochodzi od myszy zamieszkującej stepy i tereny półpustynne od północnej Afryki, poprzez południowo-wschodnią część Europy aż po Wyspy Japońskie. Obecnie znajduje się ją wszędzie tam gdzie żyje człowiek (nawet na stacjach antarktycznych). Mysz domowa odznaczając się doskonałymi zdolnościami adaptacyjnymi pojawiła się w domostwach ludzkich prawdopodobnie od początków ludzkiej gospodarki rolniczej. Jest wszystkożerna i łatwo może się przystosować do różnego rodzaju pokarmu (np. pokarm wyłącznie roślinny lub wyłącznie pochodzenia zwierzęcego). Nie gromadzi zapasów. Także trudne warunki środowiska nie są dla myszy przeszkodą. Wystarczy wspomnieć, że żyje w kopalniach, a także chłodniach, gdzie temperatura nie wzrasta powyżej 0 °C.
Długość tułowia i głowy do 11 cm. Długość ogona do 10 cm. Masa zazwyczaj nie przekracza 25g. Budowa smukła, pysk zaostrzony z włosami zatokowymi ("wąsy"), uszy dość długie, cienkie, ogon słabo owłosiony, pokryty pierścieniowatymi łuskami. Wierzch ciała barwy szaro-żółtawej, spód białawej. Samica ma pięć par sutków. Osobniki tego gatunku wydzielają charakterystyczny mysi zapach (podobny zapach wydzielają ludzie z nieleczoną fenyloketonurią).
Tryb życia głównie nocny. Prowadzi życie w zhierarchizowanych koloniach; buduje gniazda. Dojrzałość płciową osiąga w wieku 2-3 miesięcy. Ciąża trwa 21 dni, w miocie jest 4-9 młodych. W sprzyjających warunkach rozmnażanie trwa cały rok, średnio 5-8 miotów/rok.
Noworodki rodzą się ślepe i nagie. Zaczynają widzieć w 12-15 dniu życia, po 25 dniach życia przestają się odżywiać mlekiem matki. W warunkach hodowlanych żyją około 1,5 roku.
Mysz domową uważa się za szkodnika. Jednym z powodów udomowienia kota była jego rola w zwalczaniu myszy i szczurów.
Może być nosicielem chorób, a także powodować straty w miejscach składowania żywności i zbóż.
Szczur wędrowny
Szczur (Rattus) - rodzaj gryzonia z rodziny myszowatych obejmujący około 50 gatunków. Do najbardziej znanych należą, występujące również w Polsce, szczur śniady i szczur wędrowny.
Potocznie mianem szczura określa się również inne taksony, np. szczurem wodnym bywa nazywany karczownik, rzeczywiście do szczura bardzo podobny, albo bandikot indyjski, zwany czasem szczurem indyjskim. Popularny szczur laboratoryjny, charakteryzujący się śnieżnobiałą barwą i udowodnioną naukowo inteligencją, to albinotyczna forma szczura wędrownego. Szczury hodowlane żyją do 40 miesięcy, zazwyczaj dożywają ok. dwóch lat.
Szczur od czasów masowych pomorów panujących w Europie, a w szczególności Wielkiej Zarazy Londyńskiej, kiedy to podejrzewano go o roznoszenie dżumy i innych plag (były to słuszne podejrzenia, gdyż jest on żywicielem pcheł, które bezpośrednio roznoszą tę chorobę, jak i inne) cieszy się bardzo złą opinią w kulturze europejskiej. Niezaprzeczalnie jest on szkodnikiem niszczącym żywność i zbiory rolne, szkodnikiem charakteryzującym się wielką ekspansywnością i łatwością adaptacyjną, obdarzonym swoistą inteligencją i zwinnością. Toteż przez wieki człowiek zmuszony był do walki z nim, niejednokrotnie była to walka o przetrwanie jednostek na danym terenie.
Zgoła inaczej jest on postrzegany w części Indii czy Chin, gdzie uważa się go za zwierzę inteligentne, przynoszące mieszkańcom szczęście i sukces na niwie zawodowej czy towarzyskiej.
Szczur wędrowny (Rattus norvegicus) - gatunek gryzonia z rodziny myszowatych (Muridae).
Wywodzi się z południowo - wschodniej Azji. Pierwsze doniesienia o pojawieniu się tego gatunku w Europie pochodzą z Anglii z 1732 roku. Jako gatunek synantropijny (gatunek zwierzęcia lub rośliny, który wykorzystuje bliskość siedlisk ludzkich z korzyścią dla siebie) rozprzestrzenił się na całym świecie. W wielu miastach populacja tych gryzoni może przewyższać liczbę mieszkańców danego miasta. Najchętniej zamieszkuje piwnice, kanalizację, wysypiska śmieci, magazyny i składy. Chętnie przebywa w okolicy wody, dobrze pływa. Jest wszystkożerny, z dużym udziałem pokarmu zwierzęcego. Aktywny całą dobę, najbardziej w nocy.
Długość tułowia i głowy - 19-30 cm. Długość ogona - 13-23 cm. Ciężar 240-550 gramów. Grzbiet brunatnoszary, z żółtawym odcieniem; spód białawy, żółtawy lub szary. Ciało krępe, pysk tępo zakończony, uszy krótkie.
Samica ma 5-6 par sutków. Zdolność do rozrodu osiąga w wieku 3-4 miesięcy. Około 4 mioty na rok. W miocie średnio 7 młodych, które otwierają oczy w 13-17 dniu.
Szkodnik, udomowiony jako zwierzę hodowlane. Jest ważnym zwierzęciem laboratoryjnym.
Zarówno szczur wędrowny, jak i szczur śniady boją się człowieka, są mało agresywne. Gdy widzą człowieka uciekają, lecz jeżeli nie mają dokąd – bronią się poprzez atak, rzucają się na człowieka w okolice twarzy i gryzą. Zaobserwowano wielokrotnie, iż szczur potrafi odbić się od podłoża na wysokość twarzy dorosłego człowieka. Potrafi też w ciągu doby przebyć do kilkunastu kilometrów w poszukiwaniu pożywienia.
Bywa roznosicielem wielu chorób, z których największy problem stanowi wścieklizna.
Szczur śniady (Rattus rattus) – gatunek gryzonia z rodziny myszowatych (Muridae).
Jest nieco mniejszy od swojego krewniaka, szczura wędrownego. Długość ciała 16-23 cm, długość ogona 18-25 cm, masa ciała 175-200 g. Pysk ostro zakończony, duże uszy, cienkie i prawie nagie. Grzbiet ciała ubarwiony najczęściej na kolor szaro-brązowy, ale u różnych osobników występuje duża zmienność ubarwienia; od szarego poprzez różne barwy pośrednie aż do czarnego. Spodnia część ciała jaśniejsza.
Prawdopodobnie pochodzi z południowo-wschodniej Azji. W Polsce występuje na nielicznych stanowiskach w dorzeczu Odry i w niektórych portach na wybrzeżu Bałtyku, ale jego zasięg nie jest dokładnie znany. Wiadomo, że w ostatnich latach jego liczebność znacznie się zmniejszyła – z wielu środowisk został wyparty przez swojego konkurenta szczura wędrownego.
Typowy gatunek synantropiczny. Przebywa wyłącznie w pobliżu siedzib ludzkich, gdzie zasiedla strychy, magazyny zbożowe, poddasza, hale targowe i różnego rodzaju zabudowania gospodarcze. Charakterystyczne, że w odróżnieniu od szczura wędrownego zajmuje zwykle wyższe kondygnacje budynków. Potrafi wspinać się po murach, można go spotkać w miejscach wydawałoby się mało prawdopodobnych. Często występuje w magazynach portowych. W czasach żaglowców to właśnie szczur śniady był częstym, choć niechcianym towarzyszem żeglarzy.
W miejscach, gdzie nie jest płoszony, wykazuje aktywność całodobową. Jest wszystkożerny i mało wybredny pod względem odżywiania.
Rozmnaża się bardzo szybko. Okres rozrodczy trwa cały rok. Ciąża trwa od 20 do 24 dni, w jednym miocie samica rodzi od 3 do 15 młodych. W ciągu roku daje od 2 do 6 miotów. Młode rodzą się ślepe, oczy otwierają po kilkunastu dniach, a dojrzałość płciową osiągają po 3 – 6 miesiącach. Szczur śniady dożywa do 4 lat.
Jest gatunkiem bardzo szkodliwym z punktu widzenia człowieka. Podobnie, jak szczur wędrowny wyrządza duże szkody gospodarcze (niszczy żywność, przegryza instalacje elektryczne i inne, niszczy meble itd.). Ponadto jest nosicielem różnych chorób, w tym wścieklizny. |
